برای مشاهده تصویر بزرگتر " دیاگرام ساختار سیاسی آتن" اینجا کلیک کنید.
قبل از اصلاحات سولون آتن توسط چند آرخون که در آراپاگوس ساکن بودند اداره می‌شد. آرخون ها اعضای قدرتمندترین خانواده‌های اشراف بودند و سایر شهروندان تأثیری در تصمیمات شهر نداشتند؛ اما پس از اصلاحات سولون و کلایستنیس اداره‌ی دولت شهر کم کم از دست اشراف خارج و به دست مردم افتاد.
در آتن سه بدنه‌ی سیاسی وجود داشت که شهروندان در آن‌ها جمع می‌شدند:
- مجلس عوام
- شورای 500 نفره (Boule)
- دادگاه‌ها
در میان این بدنه‌ها مجلس و دادگاه‌ها اصلی‌ترین مراکز قدرت بودند.
مجلس (Ecclesia)
مرکزیت اصلی دموکراسیِ آتن، جلسات مجلس بود. دموکراسی آتنی یک دموکراسی مستقیم بود. مجلس عوام آتن بر خلاف پارلمان‌های امروزی نه شامل اعضای منتخب بلکه شامل شهروندان عادی بود که بر اساس حقشان در زمان مناسب بر کرسی مجلس می‌نشستند. بعضی جلسات حد نصابی تا 6000 شهروند را شامل می‌شد.
رأی گیری معمولاً با بلند کردن دست انجام می‌پذیرفت و رؤسای جلسه به صورت چشمی رأی را می‌سنجیدند. از آنجا که گاهی به علت تاریکی یا نزدیکی آرا امکان مشکل در سنجش آرا بود هر کس می‌توانست تقاضای شمارش آرا بکند.
در قرن 5 ق.م 10 جلسه ثابت در هر سال برگزار می‌شد و در قرن بعد تعداد جلسات ثابت به 40 افزایش پیدا کرد. علاوه بر این‌ها، جلسات غیر ثابت نیز در صورت فراخوان برگزار می‌شد.
شورای 500 نفره (Boule)
گفته میشود این شورا را سولون در قرن 6 ق.م تشکیل داد. هر یک از قبایل ده‌گانه‌ی آتن 50 تن از اعضای بولی را مهیا می‌کردند. نقش این شورا در آتن شامل مسائل مالی، نگهداری از سواره نظام و ناوگان دریایی، مشاوره به ژنرال‌ها، انتخاب مسئولین شهری و پذیرش سفرا بود. در موارد اضطراری مجلس عوام به این شورا قدرت‌های بیشتری را به صورت موقت واگذار می‌کرد.
تمام اعضای شورا از هر یک از قبایل ده‌گانه به عنوان کمیته قوه مجریه prytaneis برای مدت 36 روز مسئولیت امور را به عهده می‌گرفتند. تمام 50 عضو کمیته قوه مجریه بر حسب وظیفه در مکان شورا (پریتانیون) ساکن می‌شدند. یک رئیس هر روز توسط قرعه انتخاب می‌شد که وظیفه داشت در تولوس به مدت 24 ساعت ساکن باشد و بر جلسات بولی و مجلس عوام نظارت کند.
دادگاه
آتن دارای یک سیستم قضایی کامل حول حقوق کامل شهروندی (آتیما) بود. هیئت منصفه تحت قسم بود اما بر خلاف مسئولین شهری قابل استیضاح یا بازرسی نبودند. گفته میشود که پرداخت دستمزد به هیئت ژوری از زمان پریکلس شروع شد. این دادگاه‌ها بر خلاف امروز حرفه‌ای نبودند. هیچ قاضی‌ای وجود نداشت. هیچ کس به هیئت ژوری راهنمایی قضایی نمی‌داد و مسئولین فقط به عنوان اداره کننده جلسات بودند. همچنین چیزی به نام وکیل هنوز وجود نداشت، گرچه متهم می‌توانست یک خطیب را برای دفاع استخدام کند.
سخن پایانی:
با نگاه به آتن باستان به شخصه برایم سخت است این سطح از مشارکت در امور سیاسی توسط شهروندان را باور کنم، خصوصاً که میبینم در کل تاریخ مان مردم کشورمان همواره مانند بردگان چشم به فرامین ارباب بوده اند و نه تنها مشارکتی در امور سیاسی ندارند بلکه امروزه گاهی با افتخار میشنوم که میگویند "ما سیاسی نیستیم". ارسطو اگر زنده بود به اینان میگفت : "انسان موجود سیاسی است"، اگر سیاسی نیستید پس انسان نیستید. آخر چطور میشود آدمیزاد به بهبودی نحوه ی اداره ی وطن خود علاقه نداشته باشد؟
البته افرادی در آتن هم بودند که در جلسات مجلس یا دادگاه شرکت نمیکردند و میگفتند ما سیاسی نیستیم. آتنی ها این افراد را ἰδιώτης (idiōtēs) مینامیدند که در یونانی به معنی انسان انزواطلب بود. بعدها این کلمه در زبان های لاتین به Idiot تغییر شکل یافت. Idiot یعنی احمق!
••••
بیشتر بخوانید:
