برتری از آن کسی است که در سختگیرانه ترین مدرسه پرورده شده باشد.
این جمله‌ی توسیدید برای توصیف پسران اسپارتی است. دانش آموزی آنطور که در آتن مرسوم بود مرحله‌ای نبود که پسران و دختران اسپارتی مجبور به طی کردن آن باشند؛ چرا که پسران بایستی فنون جنگی هاپلایتی را می آموختند و دختران برای مادر فرزندان سالم شدن آماده میشدند.
به پسران از سن ۱۲ سالگی تحت هر نوع آب و هوایی فقط اجازه پوشیدن یک جامه نازک را میدادند و برای خوابیدن خس و خاشاک کنار رود ایوروتاس را جمع میکردند.
دعوا کردن بین نونهالان را برای آزمودن قدرت تشویق میکردند و جوانان را در مقابل همه برای آزمودن استقامت شلاق میزدند.
حتی دزدی را بین جوانان تشویق میکردند البته اگر موقع ارتکاب دستگیر نمیشدند. چرا که این کار در هنگام لشکرکشی در قلمرو دشمن ضروری مینمود.
داستان معروفی است که جوان اسپارتی از شدت گرسنگی روباهی را می دزدد و زیر لباسش پنهان میکند. اما روباه شروع به دریدن شکمش میکند. جوان برای آنکه لو نرود دندان به هم میساید و درد را تاب می‌آورد تا آنجا که روباه باعث مرگش میشود.
تربیت اسپارتی را آگوگی گویند.
•••
