یکی از اصلیترین مفاهیمِ برسازنده اندیشه سیاسی یونان باستان، مفهـومِ قـانون بـوده اسـت . یونانیـان از دو اصـطلاح حقوقی متفاوت برای مفهوم قانون استفاده میکردهاند. تا پیش از سقوط حکومت استبدادی پیسیسـتراتی در پایـان سـده ششم پ.م اصطلاحِ ثِسموس در معنای قانون نهاده به کار میرفته است؛ حال آنکه پس از اصلاحات کلیستنسی در آغاز سده پنجم پ.م و استقرار دموکراسی در آتن، اصطلاح حقوقی دیگری در معنای قانونِ نهاده به کار مـی رفتـه اسـت : نوموس.
پژوهشهای ما نشان میدهد این تغییر اصطلاح در ادبیاتِ حقوقی آتن، نشان از دگرگونی عمیقتری در اندیشه سیاسی یونانیان دارد. به باور ما زبان، آیینه دار اندیشه است و چنین تغییـر ترمینولـوژیکی در زبـان، احتمـالا، بازتـاب تغییری اندیشگانی است. ازین روی، برآنیم از رهگذر بررسی فیلولوژیک دو واژه ثسموس و نوموس در ادبیـات یونـان باستان، از هومر تا ابتدای سده چهار پ.م، این تغییر در اندیشه سیاسی یونانیان را نشان دهـیم. آنچـه ا یـن جسـتار را از پژوهشی صرفاً فیلولوژیک فراتر می برد و آن را درآمدی بر فهمِ فلسفه سیاسی یونان باستان قـرار مـیدهـد، تـلاش در بازتعریف واحدِ زیست ِسیاسی یونانیان، پولیس، بر اساس برداشت نوین از مفهوم قانون است.
•••
دانلود مقاله مفهوم قانون در اندیشه سیاسی یونان باستان گذر از ثِسموس به نوموس
مهدی قوام صفری، ایرج آذرفزا
