درک کالسیک از جامعه مدنی به صورت سازماندهی سیاسی مردمی با منافع مشترک، نخستین بار، در شهرهای یونان باستان به صورت منسجم فرموله شد وهمچنین حول این استنباط شکل گرفت که مردان و زنان از نظر اجتماعی در حوزه های جداگانه ای زندگی میکنند. تئوری یونانی شامل طیف گسترده ای از روابط بشری بود.
عشق، دوستی، آموزش، ازدواج، شهروندی، وظایف بردگان، وظایف اربابان، مهارت صنعتگران و تقسیم کار بر اساس مهارت؛ هرکدام از این موارد جداگانه و همچنین در پیوند با یکدیگر بررسی شدند. مشاهده اینکه مردم در انجمنهایی متمایز اما مرتبط با هم زندگی میکنند، سبب بروز بحثهایی درباره یگانگی، اشتراک، گروه گرایی و جهان نگری شد. تئوریهای سیاسی سیستماتیک از دل این بحثها بیرون آمد و نخستین رویکردها به جامعه مدنی را رقم زد. تفکرکلاسیک سیاسی همیشه مدعی بود که قدرت سیاسی، تمدن بشری را ممکن کرده است.
تمایز افتخارآمیزی که یونانیان بین خود و بربرها قائل بودند این بود که:
آنها میتوانند عضو انجمنی سیاسی شوند و درجامعه ای مدنی زندگی کنند، ولی بربرها نمیتوانند.
سیاست گسترده ترین و خودبسنده ترین سطح فعالیت است که افراد را قادر میکند تا از شرایط بلاواسطه خود فراتر روند و آگاهانه اصول زندگی اخلاقی را پی بریزند. اگر بیخردان افرادی تنها بودند که زندگیشان در اهداف شخصی خلاصه شده بود، شهروندان مختار با کنشهای عمومی مبتنی بر خرد شناخته میشدند. پریکلس( 450 قبل از میلاد) در بیانیه معروف خود به آتنیها گفت:
ما نمیگوییم مردی که به سیاست علاقه ندارد سرش به کارخودش بند است، میگوییم او اصلا اینجا کاری ندارد.
علاقه مندی به اولویت دادن داوطلبانه به منافع شهر در مقابل منافع شخصی نشانه قاطعی از شهروند-سرباز بود. پریکلس از روی تجربه میدانست که روح شهروندی چقدر میتواند قدرتمند باشد.
هیچ کدام از این مردان برای اینکه میخواستند از ثروت خود لذت ببرند ضعیف نشدند و هیچکدام از آنها برای اینکه میخواستند از فقر بگریزند و ثروتمند شوند، روزهای بد خود را از سر باز نکردند. آنها آرزویشان بیش ازاینها بود. آنها میخواستند غرور دشمن را به آزمون بگذارند.
فلسفه کلاسیک یونان، که پس از جنگ ویرانگر پلوپونزی به وجود آمد، تاکید داشت که خیر عمومی تنها از طریق مباحثه عمومی و سازماندهی با استفاده از کنش عمومی به دست میآید و گفته میشد که انحطاط مدنی پیامد حسابگریهای شخصی و منافع فردی است. افلاطون ابتدا تئوری خود را براساس زندگی همه جانبه مردم در چارچوب جامعهای اخلاقی بنیان گذاشت و برای این کاربرخی ازنقاط قوت و خطرات سازماندهی جامعه مدنی حول برنامه اخلاقی مشترک را شرح داد.
••••
لینک دانلود کتاب سیر حکمت جامعه مدنی از یونان باستان تا جهان مدرن
